خرید و فروش خودرو یکی از پرکاربردترین معاملات در ایران است، اما بسیاری از خریداران و فروشندگان به جزئیات حقوقی این فرآیند توجه کافی ندارند. غفلت از نکات حقوقی می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی از جمله کلاهبرداری، عدم انتقال مالکیت یا مسئولیت‌های قانونی ناخواسته شود. در این مقاله از شبکه تعاملی ارابا، گام‌به‌گام مهم‌ترین نکات حقوقی در فرآیند خرید و فروش خودرو را بررسی می‌کنیم؛ از تنظیم قولنامه تا انتقال نهایی سند در دفترخانه.
۱. بررسی اصالت خودرو پیش از معامله
قبل از هر اقدامی، از اصالت خودرو اطمینان حاصل کنید.
موارد کلیدی برای بررسی:
- شماره شاسی و موتور باید با کارت خودرو و برگ سبز مطابقت داشته باشد.
- اصالت مدارک را با مراجعه به سامانه پلیس +۱۰ یا اپلیکیشن‌های رسمی بررسی کنید.
- اگر خودرو کارکرده است، سوابق تصادف، سرقت، بیمه و خلافی را کامل بررسی کنید.
نکته:
برخی کلاهبرداران با جعل مدارک یا دستکاری شماره شاسی، خودروی سرقتی را به‌جای خودروی سالم می‌فروشند. حتماً از کارشناس خبره یا مراکز معاینه فنی معتبر کمک بگیرید.
۲. تنظیم قولنامه؛ قراردادی که همه چیز را مشخص می‌کند
قولنامه یا مبایعه‌نامه خودرو اولین سند رسمی توافق است و باید با دقت تنظیم شود.
نکات کلیدی در تنظیم قولنامه:
- مشخصات کامل طرفین (نام، کد ملی، نشانی، شماره تماس)
- مشخصات دقیق خودرو (پلاک، شاسی، رنگ، مدل، شماره موتور و VIN)
- مبلغ معامله و نحوه پرداخت (نقدی، چک، قسطی)
- زمان تحویل خودرو و مدارک
- شرط فسخ، خسارت تأخیر یا استنکاف
- تعهد فروشنده به انتقال رسمی سند در تاریخ مشخص
نکته: از امضای قولنامه‌های دستی بدون فرم رسمی یا بدون شاهد معتبر خودداری کنید.
۳. استعلام خلافی و بدهی‌های خودرو
پیش از انتقال مالکیت، باید از صفر بودن خلافی، عوارض شهرداری، جریمه‌های رانندگی و بدهی بیمه اطمینان حاصل شود.
می‌توانید از طریق:
- سایت پلیس راهور (rahvar120.ir)
- سامانه خدمات دولت
- مراکز تعویض پلاک
استعلام بگیرید و پرداخت انجام دهید.
۴. مراجعه به مرکز تعویض پلاک
مهم‌ترین مرحله انتقال مالکیت خودرو، تعویض پلاک است. این کار باعث می‌شود پلاک جدید به نام خریدار ثبت شود و مسئولیت‌های قانونی (خلافی، تصادف، جرایم رانندگی) به او منتقل شود.
مدارک مورد نیاز:
- شناسنامه و کارت ملی طرفین
- کارت خودرو و سند مالکیت
- بیمه‌نامه معتبر
- گواهی مفاصا حساب خلافی
- اصل کارت معاینه فنی برای خودروهای مشمول
۵. انتقال سند رسمی در دفترخانه
پس از تعویض پلاک، نوبت به ثبت رسمی سند در دفترخانه اسناد رسمی است. برخی خریداران فکر می‌کنند تعویض پلاک کافی است، اما انتقال سند رسمی، مالکیت قانونی و قطعی را ثبت می‌کند.
نکات مهم:
- فقط مالک جدید می‌تواند از حقوق قانونی مانند فروش، وکالت یا توقیف خودرو استفاده کند.
- پرداخت هزینه‌های دفترخانه معمولاً توافقی است. (اما عرف این است که هزینه‌ها بین طرفین تقسیم شود.)
۶. خرید و فروش خودرو وکالتی؛ یک ریسک بزرگ
اگر به هر دلیلی خودرو را به‌صورت وکالتی خریداری می‌کنید، توجه داشته باشید:
- فروشنده هر زمان می‌تواند وکالت را باطل کند.
- اگر فروشنده فوت کند، وکالت از اعتبار ساقط می‌شود.
- همچنان مالک رسمی خودرو، فروشنده است نه شما.
پیشنهاد ارابا:
تا حد امکان، از خرید و فروش وکالتی پرهیز کرده و سند رسمی را به نام خود منتقل کنید.
۷. پرداخت امن؛ چک یا وجه نقد؟
بسیاری از مشکلات خرید و فروش خودرو از نوع پرداخت ناشی می‌شود.
توصیه‌های امنیتی:
- اگر چک می‌دهید، حتماً از نوع صیادی، تاریخ‌دار و غیرقابل برگشت باشد.
- در پرداخت نقدی، حتماً رسید بانکی یا رسید تحویل وجه مکتوب بگیرید.
- هرگز مبلغ را پیش از امضای قرارداد کامل و تحویل مدارک نهایی پرداخت نکنید.
معامله‌ای مطمئن، بدون دردسر قانونی
خرید یا فروش خودرو، اگر با دقت و آگاهی حقوقی انجام شود، تجربه‌ای آسان و بدون مشکل خواهد بود. رعایت موارد ساده‌ای مثل بررسی اصالت، تنظیم قولنامه دقیق، مراجعه به تعویض پلاک و ثبت سند در دفترخانه، می‌تواند از هزاران مشکل احتمالی پیشگیری کند.
🚘 ارابا، همراه امن معاملات خودرویی شما
برای راهنمایی گام‌به‌گام خرید امن خودرو، از مقاله 🔗 مقایسه بازار خودروهای صفر و کارکرده در ایران: کدام گزینه برای شما مناسب‌تر است؟ در ارابا بازدید کنید.
ارابا؛ راهی هوشمند، برای معامله‌ای مطمئن‌تر 🚗✅
